هر وسیله ارتباطی نیاز به بستری دارد که بتواند اطلاعات خود را از طریق آن به نقطه دیگر ارسال و در مسیر مخالف دریافت کند. در سیستم های ویدئوکنفرانس امروزی بستر غالب همان بستر IP است که شبکه های رایانه ای درون سازمانی و یا در مقیاس بزرگتر اینترنت از آن بهره می برند.

اهمیت بستر ارتباطی تا اندازه ای است که به جرات می توان گفت که برترین تجهیزات ویدئوکنفرانس در یک بستر نامناسب نتیجه ای نامطلوب را ارایه می کنند ولی تجهیزات رده متوسط در یک بستر ارتباطی خوب کیفیت قابل قبولی را به نمایش می گذارند. ارتباط ویدئوکنفرانس یک ارتباط زنده است. برخلاف یک ارتباط ساده مثل مشاهده یک صفحه وب، هر گونه اختلال در روند ارسال و دریافت اطلاعات عینا اثر خود را در صدا و تصویر دریافتی نشان می دهد. بنابراین تمام بودجه ای که برای بهتر شدن کیفیت جلسات ویدئوکنفرانس در نظر دارید را برای ارتقای کیفیت بستر ارتباطی هزینه کنید و مطمئن باشید که نتیجه آنرا مستقیما در جلسات مشاهده خواهید کرد.

به بیان ساده، بستر مناسب برای هر نوع ارتباط شبکه بستری است که بسته های اطلاعاتی گسیل شده از مبدا به سلامت و به ترتیب و در اسرع وقت به مقصد برسند و در جهت مخالف نیز بسته های ارسالی از طرف دوم با همین کیفیت به طرف اول برسند. حال این توضیح ساده را با کمی اصطلاحات فنی بیان می کنم.

بستر مناسب بستری است با پهنای باند دستکم 1Mbps برای کیفیت HD، متقارن و Dedicated ( اختصاصی ) بدون محدودیت پورت های باز با Packet lost و Jitter کمتر از 5% و Ping Time کمتر از 20 ms.

پهنای باند:

تصویر شفاف نتیجه تعداد زیاد نقاط تشکیل دهنده ی آن است. هر قدر تعداد نقاط بیشتر باشد، شفافیت تصویر بالاتر خواهد بود. هر اندازه تعداد تصاویری که در یک ثانیه روی صفحه تشکیل می شود بیشتر باشد، تصویر به نظر زنده تر و شفاف تر می رسد. در ارتباطات دیجیتالی اطلاعات نقاط تشکیل دهنده تصویر از طریق بستر ارتباطی به طرف مقابل ارسال می شود. بنابراین هر اندازه امکان ارسال و دریافت اطلاعات در ثانیه بیشتر باشد، تصویر در طرف مقابل می تواند با کیفیت بالاتر و زنده تر به نظر برسد. ظرفیت انتقال اطلاعات با کمیتی به نام پهنای باند تعریف می شود. به عنوان مثال بستری که اصطلاحا 1Mbps پهنای باند دارد، به این معنی است که می تواند یک مگابیت اطلاعات را در هر ثانیه جابجا کند.

پهنای باند مورد نیاز برای کیفیت HD در تجهیزات امروزی برای عموم پایانه های ویدئوکنفرانس 1Mbps است. طراحان دستگاه ها با شیوه های فشرده سازی پیچیده تلاش دارند بیشترین بهره را از پهنای باند ببرند. به عنوان مثال برند Polycom با ابداع فشرده سازی H.264 HighProfile موفق شد در پهنای باند 512kbps به کیفیت HD برسد یعنی درست نصف فشرده سازی H.246 که پیشتر از آن معمول بود.

ارتباط در پهنای باند بسیار کمتر از این هم میسر است ولی طبیعتا با وضوح تصویر کمتر. ارتباط صدا و تصویر از پهنای باند 128kbps ممکن است.

در بحث پهنای باند تاکید روی تاثیر آن بر وضوح تصویر بود. چرا در مورد صدا خیلی نگران نیستیم؟ ج: صدا با حجم اطلاعات بسیار کمتر می تواند با کیفیت بالایی انتقال پیدا کند. برای صدا 64kbps کافی است که پهنای باند بسیار کمی است و نگرانی برای تامین آن وجود ندارد.

تقارن:

پهنای باند مورد استفاده برای ویدئوکنفرانس باید متقارن باشد. یعنی نرخ ارسال و دریافت باید برابر باشند. چون هر دو طرف عملی مشابه را انجام می دهند و از اهمیت یکسانی برخوردار هستند. بیشتر تجهیزات ویدئوکنفرانس، میزان اطلاعات ارسالی خود را با میزان توانایی ارسال طرف مقابل تنظیم می کنند. بر همین اساس اگر یک طرف از پهنای باند 256kbps برای ارسال و 1Mbps برای دریافت استفاده کند، نتیجه کیفیت معادل پهنای باند 256kbps خواهد بود. ( همه برند ها در این مورد رفتار یکسانی ندارند ) به زبان فنی خط باید از نوع DSL که متقارن است باشد و نه ADSL.

اختصاصی:

بستر ارتباطی برای هر نوع ارتباط زنده باید اختصاصی باشد. اگر پهنای باند از طرف ISP ( تامین کننده ) بین چند کاربر به اشتراک گذاشته شده باشد، نتیجه فاجعه است. حتی در یک پهنای باند اختصاصی یک مجموعه ممکن است استفاده های گوناگونی از همان بستر صورت گیرد. مثلا اتوماسیون اداری مجموعه هم روی همین بستر فعال باشد. در این صورت باید روی روترها و فایروال ها پهنای باند مشخصی را به IP یا MAC Address سیستم ویدئوکنفرانس اختصاص داد و با تعریف QoS اولویت بالاتری به پایانه ویدئوکنفرانس داد.

پورت های باز:

پایانه های ویدئوکنفرانس از پورت 1720  برای برقراری ارتباط و پورتهای آزاد مثلا 60000 به بالا برای انتقال صدا و تصویر استفاده می کنند. در اغلب فایروال های مبدا و مقصد یا بین ISP ها این پورت ها را برای امنیت بیشتر بسته اند که باعث می شود صدا یا تصویر در هر یک از جهات رد وبدل نشود یا بعد از چند ثانیه متوقف شود. در این مورد باید با ISP ها مذاکره شود و در سایت های محلی پورت های مورد نیاز باز شود.

اگر کلا در هنگام تماس گرفتن دستگاه مقابل زنگ نمی خورد احتمالا ارتباط شبکه ای بین دو نقطه برقرار نیست ابتدا با دستور PING وجود ارتباط را کنترل کنید و اگر PING IP سایت مقابل برقرار است، باز بودن پورت 1720 بین دو نقطه را بررسی کنید.

Packet Lost / Jitter

بدترین مزاحم کیفیت جلسات زنده بر بستر شبکه Packet Lost و Jitter هستند. Packet Lost به معنای از دست رفتن بسته های اطلاعات و Jitter به معنای عدم ترتیب صحیح و به نوبت نرسیدن اطلاعات است. چون صدا و تصویر با پروتکل UDP ارسال و دریافت می گردند، هیچ کنترلی برای بازسازی اطلاعات از دست رفته یا شماره ترتیب آنها وجود ندارد. از دست رفتن اطلاعات یا به ترتیب نرسیدن آنها باعث پدیدار شدن خانه های شطرنجی بدون تصویر یا چیزی شبیه پازل ناجور خواهد شد. در مورد صدا باعث بریده بریده شدن و نامفهوم شدن صدا خواهد شد. برندی مثل Polycom تا حدود 5% از پدیده Packet Lost را کنترل می کند ولی هیچ برندی توان جبران نتایج نامطلوب Packet Lost و Jitter بالا را نخواهد داشت.

این دو پدیده حتی در پهنای باند بسیار بالا نیز مشاهده می شوند. بستر مبتنی بر امواج بیسیم ( Wireless ) بیشترین احتمال و بستر مبتنی بر قیبر نوری کمترین احتمال بروز Packet Lost و Jitter را دارند.

Ping Time

زمان رسیدن اطلاعات به طرف مقابل در کیفیت موثر نخواهد بود ولی اگر این مقدار زیاد باشد، تاثیرات خنده داری روی عمل و عکس العمل شرکت کنندگان خواهد داشت. Ping Time در بستر ارتباطی ماهواره قابل ملاحظه است ولی در روی زمین تنها در حالت ارتباط از روی اینترنت که بعضا تعداد روترهای بین راه زیاد هستند، اتفاق می افتد. هر اندازه این مقدار کمتر باشد، جلسه ویدئوکنفرانس بیشتر شبیه یک جلسه حضوری واقعی خواهد بود.